Người Miêu: Dân tộc cổ xưa sống giữa núi rừng Hoa lục

1 Người Miêu, Dân tộc thiểu số lớn thứ 5 tại Trung Quốc

1.1 Người Miêu là ai?

Người Miêu (苗族 – Miáo) là một trong 55 dân tộc thiểu số được công nhận chính thức tại Trung Quốc. Nhóm này gồm nhiều phân nhóm khác nhau như: H’Mông, Hmub, A-Hmao và Xong. Trong đó, nhóm H’Mông là phân nhóm lớn nhất và phổ biến tại Việt Nam, Lào và Thái Lan. Tại Trung Quốc, người Miêu là dân tộc thiểu số đông thứ năm với dân số khoảng 9,6 triệu người (theo điều tra dân số năm 2000).

1.2 Người Miêu sống ở đâu?

Người Miêu chủ yếu sinh sống ở các tỉnh miền Nam Trung Quốc như: Quý Châu, Hồ Nam, Vân Nam, Quảng Tây, Tứ Xuyên, Hồ Bắc. Ngoài Trung Quốc, người Miêu cũng có mặt tại nhiều quốc gia khác do các đợt di cư lịch sử: Việt Nam, Lào, Thái Lan, Myanmar và định cư tại Pháp, Mỹ, Úc.

Theo tìm hiểu của MIA.vn, riêng tại Việt Nam, người H’Mông là một trong những cộng đồng dân tộc thiểu số lớn nhất với hơn 780.000 người, sinh sống chủ yếu tại các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu, Sơn La.

1.3 Các nhóm người Miêu

Người Miêu được chia thành hai nhóm chính:

- Miêu Thuần (Shu Miáo): đã hòa nhập với cộng đồng người Hán, sống tại các khu vực đồng bằng, thành thị.

- Dã Miêu (Sheng Miáo): sống biệt lập tại vùng núi cao hiểm trở, vẫn giữ nguyên tập tục, ngôn ngữ và trang phục truyền thống.

1.4 Nguồn gốc người Miêu

Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của người Miên nhưng phần lớn học giả đồng thuận rằng họ là một trong những dân tộc bản địa cổ xưa nhất từng sinh sống tại lãnh thổ Trung Quốc ngày nay. Nhiều nghiên cứu cho rằng tổ tiên người Miêu có thể bắt nguồn từ các tộc người sống ở vùng Bắc Cực hoặc Siberia. Họ di cư dần về phía nam khi điều kiện khí hậu khắc nghiệt buộc phải tìm nơi cư trú mới.

Khoảng 3000 năm trước Công nguyên, người Miêu đã có mặt tại lưu vực sông Hoàng Hà, trung tâm văn hóa của Trung Hoa cổ đại. Họ từng là một trong những tộc người lớn mạnh, sinh sống chủ yếu ở khu vực Hà Bắc, Thiểm Tây, Sơn Tây ngày nay. Trong lịch sử truyền miệng Trung Hoa, người Miêu từng được mô tả là hậu duệ của thủ lĩnh Xi Vưu, vốn một nhân vật huyền thoại và đối thủ của Hoàng Đế Hiên Viên.

2 Địa điểm tiêu biểu cho văn hóa người Miêu tại Trung Quốc

Khi nhắc đến người Miêu tại Trung Quốc thì không thể không nhắc đến Phượng Hoàng Cổ Trấn (tỉnh Hồ Nam) và Thiên Hộ Miêu Trại (tỉnh Quý Châu). Đây không chỉ là nơi cư trú của cộng đồng người Miêu mà còn là hai "kho tàng sống" lưu giữ tinh hoa văn hóa, tập tục, kiến trúc và nghệ thuật của dân tộc này suốt hàng ngàn năm.

2.1 Người Miêu ở Phượng Hoàng Cổ Trấn

Phượng Hoàng Cổ Trấn không chỉ nổi tiếng bởi khung cảnh hữu tình của dòng Đà Giang hay kiến trúc cổ kính mà còn là nơi sinh sống lâu đời của người Miêu Dã, những người vẫn giữ lối sống riêng biệt với người Hán. Đây là một trong số ít nơi bạn có thể bắt gặp những người phụ nữ Miêu trong trang phục truyền thống thêu tay cầu kỳ với đầu đội mũ bạc.

Đi sâu vào các bản làng Miêu quanh cổ trấn, bạn sẽ bắt gặp những ngôi nhà gỗ điếu cước lâu dựng ven núi, nép mình bên dòng suối. Ở đó, người Miêu vẫn hát bằng ngôn ngữ của họ, mời rượu theo nghi lễ truyền thống và sống chan hòa với núi rừng. Dù giao thoa với văn hóa quốc tế thông qua ngành du lịch, họ vẫn gìn giữ nếp sống, tín ngưỡng và tinh thần cộng đồng gắn kết như thủa xa xưa.

2.2 Thiên Hộ Miêu Trại, “Thủ đô” của người Miêu tại Trung Quốc

Nằm giữa thung lũng xanh mướt ở huyện Lôi Sơn, tỉnh Quý Châu, Thiên Hộ Miêu Trại (Xijiang Qianhu Miao Village) là ngôi làng lớn nhất của người Miêu với hơn 1.300 ngôi nhà gỗ truyền thống san sát nhau trên sườn núi và khoảng 6.000 cư dân, 90% trong số đó là người Miêu.

Nơi đây không đơn thuần là điểm đến du lịch mà là bảo tàng sống về văn hóa Miêu. Bạn sẽ được trải nghiệm kiến trúc nhà sàn ba tầng, nghe tiếng khèn rộn rã vang lên từ quảng trường Lusheng, xem biểu diễn vũ điệu dân gian và chiêm ngưỡng các lễ hội truyền thống độc đáo như Gõ Trống Khèn, Nghi lễ cưới Miêu hay hội rượu bên cổng làng.

Tại đây, bạn không chỉ được tham quan, mà còn thực sự được “chạm” vào từng thớ văn hóa, từng chi tiết đời sống mà người Miêu đã gìn giữ qua hàng nghìn năm.

Xem thêm: Kinh nghiệm du lịch Trung Quốc tự túc chi tiết năm 2025

3 Trang phục truyền thống, di sản của người Miêu

Trang phục của người Miêu không chỉ đơn thuần là quần áo để mặc mà là một tác phẩm nghệ thuật sống động, chứa đựng cả lịch sử, thẩm mỹ và bản sắc văn hóa của dân tộc.

Theo tìm hiểu của Cẩm nang du lịch MIA.vn, phụ nữ người Miêu thường nổi bật trong các bộ váy áo rực rỡ, thêu tay công phu. Vải vóc chủ yếu là vải lanh dệt thô được nhuộm màu chàm đậm hoặc xanh lá truyền thống. Các thước vải này được thêu hoa văn thủ công bằng chỉ nhiều màu sắc như đỏ, cam, vàng, tím, trắng. Mỗi họa tiết đều mang ý nghĩa riêng, thể hiện sự gắn bó với thiên nhiên, tín ngưỡng và ước vọng hạnh phúc.

Một chi tiết không thể thiếu trong trang phục phụ nữ Miêu là chiếc tạp dề thêu tay cao ngang eo – vừa có chức năng bảo vệ áo quần khi lao động, vừa là điểm nhấn thời trang. Đặc biệt, vào dịp lễ hội hay đám cưới, các cô gái Miêu thường mặc áo ngắn bó sát kết hợp váy xếp ly cầu kỳ, tạo nên dáng vẻ duyên dáng, thanh thoát.

Trang sức bạc là linh hồn của bộ trang phục Miêu. Người Miêu tin rằng bạc mang lại may mắn, xua đuổi tà ma. Vì vậy, phụ nữ Miêu thường đội mũ miện bằng bạc đồ sộ, đính sừng cong, họa tiết rồng, phượng, hoa mộc lan tinh xảo. Bộ vòng cổ, khuyên tai, vòng tay cũng được chạm khắc tỉ mỉ bằng bạc nguyên chất, khi di chuyển phát ra tiếng leng keng vui tai – tượng trưng cho sự sống động và phồn vinh.

Văn hóa người Miêu là sự kết hợp hài hòa giữa thiên nhiên, tín ngưỡng và nghệ thuật sống. Dù thế giới ngoài kia thay đổi từng ngày, người Miêu vẫn giữ riêng mình một thế giới đậm chất hồn quê. Nếu bạn đang lên kế hoạch cho một hành trình khám phá vùng núi phía Nam Trung Quốc, đừng quên chuẩn bị một chiếc vali chắc chắn từ MIA.vn nhé.