Rượu ngô Bắc Hà - Tinh hoa ẩm thực nơi cao nguyên trắng Lào Cai

1Tổng quan chung về rượu ngô Bắc Hà

1.1 Sự hình thành và phát triển của làng rượu ngô Bắc Hà

Cùng với rượu Sán Lùng và rượu Táo Mèo thì rượu ngô Bắc Hà (hay rượu ngô Bản Phố) cũng là một loại danh tửu nổi tiếng, đại diện cho nền ẩm thực độc đáo của đồng bào H'Mông và Dao nơi vùng núi Tây Bắc. Không rõ chính xác từ thời điểm mà rượu ngô Bắc Hà được tạo ra, chỉ biết loại rượu này đã gắn bó mật thiết với đời sống của cư dân nơi Bản Phố, ít nhất là một trăm năm qua.

Từng thế hệ nơi đây với lòng biết ơn và trách nhiệm lớn lao, họ kiên trì phát huy bản sắc văn hóa này bằng cách xây dựng và phát triển bản nghề rượu ngô Bắc Hà. Trải qua nhiều năm duy trì và phát huy, danh tiếng rượu ngô Bắc Hà đã tiếp cận được với những vị khách miền xuôi. Loại rượu này cũng trở thành loại đặc sản mà bất kỳ ai cũng nên thử qua khi đến chơi Tây Bắc.

Đối với đồng bào H'Mông và Dao vùng Bắc Hà, đây không chỉ đơn thuần là một loại rượu, đó còn là tinh hoa trong bản sắc dân tộc đầy rực rỡ, là thành quả sáng chế đầy tự hào của tổ tiên những ngày đầu khai hoang.

1.2 Loại rượu tươi mang giá trị dinh dưỡng cao

Rượu ngô Bắc Hà có màu trong như màu nước suối miền cao nguyên, hương thơm ngọt và mùi vị tinh tế khó lòng quên. Khi nhấp môi, rượu chạm vào đầu lưỡi bộc phát ngấy hương vị đậm cay, sau đó đến cuống lưỡi là vị đăng đắng và cảm giác hơi nóng ấm, cuối cùng sau khi nuốt, rượu sẽ để lại vị dịu ngọt của ngô ở cuống lưỡi. Sự biến đổi tinh tế của hương vị diễn ra nhanh chóng chắc chắn sẽ khiến cho bạn bất ngờ và dễ dàng say mê.

Được làm ra với tất cả tinh hoa nông nghiệp từ miền cao nguyên trắng Bắc Hà, rượu ngô nơi đây đặc biệt có giá trị dinh dưỡng cao từ hạt ngô và . Sử dụng rượu ngô đúng cách sẽ mang đến cho bạn những lợi ích sức khỏe tuyệt vời.

Với hàm lượng chất xơ cao từ bắp hạt, rượu ngô rất có lợi cho hệ tiêu hóa của bạn, giúp thúc đẩy trao đổi chất và hỗ trợ giảm hấp thụ LDL cholesterol (nguyên nhân gây xơ cứng thành mạch) cho cơ thể. Trong ngô có chứa sắt, hỗ trợ thiết yếu trong việc vận chuyển oxy trong máu, giảm tình trạng tuần hoàn kém. Cuối cùng không thể bỏ qua là beta-carotene (tiền thân của vitamin A) có tác dụng trong việc kiểm soát mức LDL cholesterol máu và tăng cường thị giác.

2Quy trình chế biến rượu đầy công phu

2.1 Nguyên liệu được chọn lựa cẩn thận

Rượu ngô Bắc Hà được nấu từ 2 nguyên liệu chính là ngô vàng Bắc Hà và men từ hạt cây Hồng Mi. 

Trong đó thì ngô vàng Bắc Hà là giống ngô lâu đời của người H'Mông vùng cao. Loại ngô này được trồng trên các khu vực vách núi cao, trải qua nhiều phong sương mà sinh trưởng và phát triển, vì thế hương vị của loại ngô vàng này rất khác lạ so với những loại ngô công nghiệp khác. Vị ngô ngọt thanh, hạt rất săn chắc không bị bở như ngô nếp miền xuôi. 

Men từ hạt cây Hồng Mi là loại men làm rượu quen thuộc của người dân nơi Tây Bắc. Hạt Hồng Mi nhỏ, hình dạng tương tự như hạt kê nhưng màu nâu đen. Hạt Hồng Mi hái xong mang xay nhuyễn thành bột, sau đó trộn với nước sôi và rượu đầu, nhào nhuyễn như nhào bột bánh bao, sau đó thành từng bánh tròn dẹt mang phơi ở nơi thoáng mát, ít nắng.

Đến nguồn nước được dùng làm rượu cũng phải được người dân chuẩn bị cẩn thận. Nước làm rượu được người dân lấy từ vách đá, khe núi hoặc những con suối trong chảy khắp miền cao nguyên Tây Bắc. Sau khi mang nước về, người dân sẽ lọc lại qua lớp tha, sỏi và cát, cuối cùng là đun sôi để đưa vào chế biến.

2.2 Giai đoạn ủ men

Hạt Hồng Mi hái xong mang xay nhuyễn thành bôt, sau đó trộn với nước sôi và rượu đầu, nhào nhuyễn như nhào bột bánh bao, sau đó thành từng bánh tròn dẹt mang phơi ở nơi thoáng mát, ít nắng.

Ngô vàng sau khi hái được rửa sạch sẽ mang đi tách hạt. Sau đó cho hạt ngô vào chảo lớn để luộc với lửa than nhỏ và đều, thời gian luộc dao động từ 20 - 24 giờ tùy cách nấu của mỗi gia đình.

Sau khi luộc ngô xong, mang ra để tỏa bớt hơi nóng. Đến khi ngô chỉ còn hơi âm ấm, mang bánh men trộn vào, mỗi gia đình sẽ có tỷ lệ ngô và men khác nhau. Sau khi trộn thật đều, hỗn hợp được ủ trong các thùng đóng kín, đặt sát nền nhà. Thời gian thông thường để ủ men là 5 - 6 ngày liên tục.

2.3 Chưng cất thành rượu

Sau thời gian ủ, men được mang đi chưng cất trong chõ gỗ. Nước dùng cho chưng cất càng ngon thì thành phẩm rượu càng trọn vị. Lửa đun là lửa than, âm ĩ và đun trong thời gian khoảng 30 phút để rượu được cất thành và chảy ra các ống tre thông với chõ gỗ. Người dân thường chứa rượu trong các bình bằng đất nung và cất dưới gian bếp.

3 Những cách thưởng thức rượu ngô Bắc Hà

3.1 Dùng hàng ngày như một thực phẩm bổ sung

Mỗi ngày bạn dùng 1 chung nhỏ (25 - 35 ml) trước bữa ăn trưa và chiều khoảng 10 - 15 phút, trường hợp bạn dễ đau dạ dày có thể dùng sau bữa ăn 15 - 30 phút. Rượu ngô sẽ hỗ trợ việc tiêu hóa của bạn diễn ra dễ dàng hơn và tăng cường hấp thu chất dinh dưỡng từ bữa ăn. Với nồng độ uống thấp và đều đặn hàng ngày kết hợp với bữa ăn đủ chất, chỉ khoảng 1-3 tháng duy trì thói quen này, bạn sẽ thấy rõ sức khỏe được cải thiện. 

Tuy mang lại hiệu quả phòng ngừa bệnh tim mạch, nhưng nếu bạn có sẵn tiền sử bệnh tim mạch thì vẫn nên hạn chế thức uống này.

3.2 Độc đáo với sự kết hợp giữa rượu ngô Bắc Hà và đặc sản thắng cố

Thắng cố là một món ăn địa phương nổi tiếng ở khu vực Mường Khương. Nguyên liệu chính của món ăn độc đáo này là nội tạng, xương bò, ngựa, lợn nấu mềm và nhiều loại thảo dược. Cũng bởi vì thế mà món ăn này sẽ mang lại rất nhiều giá trị dinh dưỡng cho bạn. 

Nếu ở lại nhà dân, bạn có thể được mời dùng thắng cố cùng rượu ngô Bắc Hà. Nhưng bạn vẫn có thể thưởng thức đặc sản này ở các nhà hàng khu vực Sapa, Bắc Hà - Mường Khương.

3.3 Thịt heo treo gác bếp và sự hợp rơ tuyệt vời với rượu ngô Bắc Hà

Đây là món ăn truyền thống của người H'Mông, luôn luôn xuất hiện trong gian bếp của những gia đình H'Mông vùng Lào Cai, Hà Giang. Món ăn có vị đậm đà, mùi hương thơm phức, thịt ít mỡ ăn không hề ngấy.

Thịt heo treo gác bếp dùng trực tiếp hoặc chế biến thành các món khác đều rất phù hợp để thưởng thức cùng với đặc sản rượu ngô Bắc Hà. Vị cay nồng của rượu ngô sẽ làm dậy thêm hương vị thơm ngon của thớ thịt.

4Mua rượu ngô Bắc Hà ngon ở đâu?

4.1 Cơ sở rượu ngô thủ công Bắc Hà

Địa chỉ: Bản Phố 2, Xã Bản Phố, huyện Bắc Hà, Lào Cai.

Đây là cơ sở sản xuất rượu ngô theo cách thủ công truyền thống. Ngô nấu rượu ở đây là ngô được trồng ở khu vực xã Lũng Phìn, nước sử dụng là nguồn nước sạch tinh khiết. Vì nấu thủ công hoàn toàn nên quy trình nấu tại cơ sở này rất kỳ công và dĩ nhiên điều đó làm nên hương vị nguyên bản độc đáo của loại rượu này.

4.2 Chợ phiên Bắc Hà

Địa điểm: Thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai.

Thời gian: Chủ nhật hàng tuần

Chợ phiên Bắc Hà là một trong những phiên chợ lâu đời nhất khu vực Tây Bắc. Tại đây bày bán đa dạng các loại đặc sản, thủ công mỹ nghệ và gia súc, gia cầm. Tại đây, bạn có thể dễ dàng tìm mua được rượu ngô Bắc Hà do người dân nơi đây tự nấu thủ công. Ngoài ra bạn còn có thể thoải mái giao lưu với đồng bào nơi đây vì họ rất chân thành và hiếu khách.

Rượu ngô Bắc Hà không chỉ thơm ngon và còn rất đẹp, vẻ đẹp xen lẫn trong sự tâm huyết và lòng trân quý mà người dân nơi đây dành cho từng mẻ rượu mới. Cứ như thế, loại rượu này làm đã say lòng biết bao thế hệ khách miền xuôi, còn bạn, liệu có muốn thử một lần say mê?